Ku saseka ka ririmi ro tsariwa na kona ku tele… Ririmi ri na swiyenge swo tala; handle ka mimpfumawulo yo vulavula, ririmi hi roxe ri na xiyenge lexi tlhontlhaka miehleketo.
Tindzimi hinkwato ti fuwile hi marito la ma tsariwaka hi ku tirhisa ku hundzuluxa nxaxameto wa Switwari na Switatisi. Maweta (anagram) i marito lama tsariwaka hi ku tirhisa ku hundzuluxa nxaxameto, kumbe ku hundzuluxa ndlela leyi Switwari na Switatisi swi nga tshama hi yona eka rito ro sungula. Rito ri hundzuka Rweta ntsena loko u hundzuluxe mapeletwa. Xisweswo, Maweta ma hambana na Mafana-peletwa.
Languta nkombiso wo koma wa Maweta ma Xitsonga. Nkombiso lowu, wu komba na tirhiselo ra rito;
Kulani – Lukani
Vananga, kulani mi ta swi vona
Lukani mano yo kurisa rixaka
Rhumbi – Mbhuri
Loko u nyefula rhumbi u ta hunguka
Ma yi vona mbhuri ya Mutsonga?
Muna – Namu
Vuvabyi bya muna bya tshunguleka
Tolo a ndzi endzeriwe hi lo wa namu
Kava – Vaka
Leswi Khosa ku nga phisa, tinyama vo kava
Nsati wa mutirhi-kulorhi wa vaka
Novela – Vonela
Va ka Novela i Vahlave
Swi ta lava mi tshika ku hi vonela hansi
Varisi – Virisa
Mi na nkanu onge mi varisi va magoya
Swi lava u virisa mati
Nsiha – Hansi
Ku khuluka ngati ya Vutsonga eka nsiha wa mina
Tshama hansi u yingisa timhaka
Vana – Nava
Vana va mahlonga i mahlonga
Ximilani xa nkaka xa nava
Nyoka – Konya
Ma yi vona nyoka
Leswi u ngo konya ke?
Tala – Lata
Ku ta tala hi vahlaleri
Se ri perile, famba u ya lata rimbambu
Yinhla – Nhlayi
Famba yima le ka yinhla
Ku va nhlayi swa pfuna
Vuyela – Yevula
Tshika ku hanya vunwa, vuyela ka ntiyiso
Hi kombela mi yevula homu
Mavoko – Makovo
Ntirho wu chava mavoko
Timfenhe ti hlekana makovo
Muka – Kuma
Se ha muka
Swi lava u kuma xo fa tihlo
Mukisa – Kumisa
U nga mukisa nsati hi mhaka sweswo?
Hi wena u nga hi kumisa timhaka
Fuma – Mafu
Lembe ku nga ta fuma wena, hi dlewe
Hi yingisele ta mafu ka Chiredzi FM
Mbuya – Mubya
Mbuya, mi le kwi?
Mubya wa nyeka
Katsa – Tsaka
He tati, tshika ku katsa ku tlanga na vukati
U lava hi endla ku ri u ta tsaka
Voko – Kovo
U na voko ra kahle makwerhu
Ku vula ntiyiso, kovo leriya ri entile
Nala – Lana
Loyi a nga nala wa Xitsonga, wa xukuvala
Tana lana u ta dyondza ririmi ra manana
Tima – Mati
Famba tima rivoni
Hi kombela mati
Nhonga – Nghona
Nhonga ya vumbirhi ya vava
Nkata, nghona ni ku hlevela timhaka
Naha – Hana
N’wananga, naha jomela ra madleke
Mavasa wa swi kota ku hana eka vapfumari
Hlala – Lahla
Leswi ko va ku hlala ka ndlopfu
Siku na siku u lahla mali
Mahlo – Hloma
Onge mbuti leyi yi fe mahlo
Famba hloma kwele ka vanhu va wena
Lota – Tola
Nhenha yi tshama na yi lota matlhari
Leswi va nga tola furha ra ximanga va twa onge hi ta va chava
Luka – Kula
Luka mano yo herisa mhaka leyi
Loko u kula u ta va munhu
Miyela – Yimela
A swi antswi u miyela?
Swi le rivaleni ku lavaya va yimela Xitsonga
Nyika – Kanyi
Teka hungu hungu leri u ri yisa ka Xivuri
Kanyi leri ri dzunga ngopfu
Tsakani – Katsani
Hi ri tsakani vananga
Katsani ntswamba swi ta nandzika
Vupfa – Pfuva
Loko swi vupfa ha dya
Tshikani ku hi pfuva mihleketo
Vuxa – Xuva
Mpfula ya vuxa ya titimela
Ndzi xuva ku ya vona hahani
Tluka – Kutla
Ku na tluka ri pela
Fambani mi ya kutla byanyi
Lutla – Tlula
Nkulukumba luya, wa lutla
U nga vulavuli hi leto tlula ndzilo
Vekela – Veleka
Vekela vana swakudya
Ku veleka i vukosi
Luva – Vula
Xikamba xa boheka ku luva
Vula ta wena hi twa
Ngula – Lunga
Famba endla ngula
Tshika ku tlanga hi munyu u lunga xikhovha
Vulaka – Luvaka
Leswi u swi vulaka i vunwa
Lavaya hi vona va luvaka eVutsonga
Xakela – Kaxela
A wa ha dyeli ndlala, se u dyela ku xakela
Rirhandzu ro kaxela i mbitsi
Sika – Kasi
Loko yi nga ni, tiko ri ta sika hi ndlala
Kasi u lava yini?
Vuta – Tuva
Famba vuta nsati le ka Mukhavele
Ma ri vona tuva?
Phutsela – Tshepula
Swihundla swa le vukatini, wa phutsela
Tshepula swi ta tsemeka
Nyeka – Kenya
Mibya se ya nyeka
Famba kenya makhuwani
Hlakula – Kahlula
Ku hlakula swa karhata
Kahlula kunene, ra hi pelela