• Subscribe to our newsletter and never miss a single post - for FREE
Lifestyle, Mapha!

Nkoka wa Mandhandi

Mandhandi (Abelmoschus esculentus), i mihandzu ya ximilani lexi rimiwaka hi Vatsonga, ku tlula kwalomuya ka magidi mambirhi ya malembe. A hi Vatsonga ntsena va tivaka ximilani lexi, kambe tani hi ku xa kumeka ngopfu ku suka en’walungwini ku ta fika dzonga-vuxa (Vutsonga) bya tiko-nkulu Afrika, xi tlhe xi kumeka na le vupela-dyambu Afrika, xikan’we na le nkaveni wa Afrika.

Ximilani lexi, xi wela eka ntlawa wa switshepuki (ku katsa na Guxe). Mandhandi a ko va swakudya ntsena. Vutsonga byi na swihlawulekisi eka swakudya, a ku dyiwi xin’wani na xin’wani. Ximilani lexi, a xi hlawuli ngopfu misava, xa mila entlhaveni, xa mila eripfuleni, hambi ebileni na le jiweni xa mila. Xo lava ntsena ndzhongo wo ringanela, na dyambu ro kufumela.

Mandhandi i swakudya leswi, handle ka nantswo, handle ko xurhisa, nkoka wa rihanyo emirini wu va wu ri kona.

Swihlawulekisi swa Mandhandi:

  • Ku lawula mafurha emirini.
  • Ku lawula ndlandlamuko wa miri.
  • Ku hunguta ku bohana ka le ndzeni.
  • Mandhandi ma taleriwe hi “Vitamin A”, leswi endlaka ku ma pfuna eka ku sasekisa nhlonghe.
  • Mandhandi ma fuwe ngopfu hi “Flavonoids”, leswi endlaka ma pfuna ngopfu hi vusirheleli eka vuvabyi byo fana na mfukuzani ya mahahu na ya nomo.
  • Eka vaxisati, mandhandi ma na nkoka ngopfu, ma fuwe hi “Folates”, swi endla ma pfuna ngopfu eka ku sivela mhaka yo va kuma vana vo vaviseka tinhloko na mihlana.
  • Mandhandi ma tiyisa marhambu na mahlanganisi.

Mandhandi i swakudya swo, hambi eka vanhu lava vabyaka, lavo loko va dya swakudya swa tlhela, mandhandhi ma na matimba yo ala ku tlhela.

Xitsonga xi ri, “Swakudya i murhi lowu hi dyaka hambi hi nga vabyi”.


Image source: Expo International Primo

 
Previous ArticleNext Article

Leave a Reply

Your email address will not be published.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.