Eka Munghana Conny
Rirhandu ra wena na Khazamula ri ni tsunduxa Thembani, luya wa ka Ndivilichi, rirhandzu ra hina a ri pfurha bya langavi ra ndilo wo cheriwa pharafini. Wa tiva loko ni n’wi tsundukili swo tala a swi yima… Ni tsunduka siku rin’wani ka va Thembani va vhakili, leswi a sale a ri yexe, ni xwe xikolweni ni ya dzumba na yena ka vona. Leswi a ni n’wi rhandzisa swona n’wana wa vanhu, a swo tiva hi mbilu wena Munghana…
Swin’wani mavito lama, a va hembi va khale loko va ku ma landzelela; phela vito lera Vusiwana ri ni komba maxangu, na kwale Bekarini no tirha hi ku swa xikolo swi tsandzini. Vavanuna va le Bekarini va tshamela ro ni sala ndzhaku, hambi hi leswi ni nga tlela na Abel, phela swiendla i nga ku u lo va byela ku ri hi tlerini. Kumbe no n’wi lumbeta n’wana wa vanhu, vavanuna va le Bekarini va ti vonela xisuti, u xi tivaku wena Munghana ku ri xi ti komba hambi munhu a mbale khiva yinene…
Ni nga se huma mhakeni wena Munghana; siku ni nga vhaka ka va Thembani, hambi leswi a ku nga ri na munhu a ni twa o nge no va vukatini, hambi leswi a ni nga humeseriwangi cuma. Ku va na yena hi ri ka vona, a ni twa o nge hi mina mhani Ndivilichi. Phe a ni khomiwa kahle i nga ku no va tandza, munhu a rivala na maxangu ya yena; Thembani a ala na ku ni kukula rivala kumbe ku hlantswa swibye swinene, hambi ku sweka a sweka hi yexe sirha wena Munghana… Ni fike ni kuma a ha tlele ivi na mina ni hluvula swa xikolo na panty ni nghena mikumbeni na Thembani wa mina. Yoooo Munghana! Hi tiphinili siku leriya wa tiva! Ni khigele xifuva xa yena na mavoya ya yena ya ri karhi ya ni nyakala xikandeni, ni ri karhi ni twa mbilu ya yena yi ri ku beni. A ni vukarhe hi voko ra ximatsi kasi lera xinene a ri karhi a pfuva-pfuva mavele. Mina a ni nga yelangi swo huhwa, a ni lava ku ri Thembani a ni komba ku ri i wanuna. Phela ka ha ri hava vavanuna masiku lawa, i machukela ntsena, hi va vona ku famba vavanuna na ku tiendla tinhena ku ve a ku na nchumu; mencisi wu tsakamile, van’wani na tintlhongo ti herile…
Munhu a talele hi rirhandzu, ri khapa-khapa i nga ku i jara loko yi tele hi mati, rirhandzu ro fana na leri munhu a nge he ri kumi. Swa xikolo a ni swi rivele, a ni tsakele ku ti kuma ni ri na wa mina. Hi vuye hi ba hi xithongwani, loko ni pfuka ni jika jike kwala lawini ra Thembani ni nga mbalangi. A swi tekangi nkarhi na yena a pfuka a ni landa fasitereni la a ni yime kona, ni lo twa hi mbolo yi ni tlhava rhaku ra xinene, ni jike hi langutana hi sungula ku tswotswana hi manye mbolo ya Thembani hi mimirhi ya hina. Ku kufumela loko mimirhi ya hina a yi ku twa a ku hlamarisa, ni lo hlamala Thembhani a tlakula thanga ra mina ra ximatsi a karhi a ni susumetela a khumbini, a fika a ni manya hi rona; loko na ha lava ku vulavula a ni pfala nomo hi rintiho ra sasankambani, hala tlhelo a ri karhi a ringetela dombo ku ri ri tsakame ku fika kwini. Loko na ha yenga hi ku mbamba mirhi wakwe lowo pfukerisa, no twa dyi nghena. A swi ni nyanyula hi ku a ni manye na khumbi, ni swi vona ku ri ni nge tsutsumeli helo, u vuye a ni khunyetela hi magugu i nga ku ho lwa, a swiendla o nge ni ta tsutsuma na xona. Loko ni ku ni xi tsutsumisela endzhaku, ni kuma ku ri ku na khumbi, xisuti xi hatla xi khumba khumbi.
Himpela misava yi dya swilo, Thembani u ni siyele maxangu, u fambe na mbolo yakwe, tinsumba to ti dyela yona sweswi wena Munghana…
Leswi a khunyeterisa swona, a swo endla i nga ku ku na mphikizano wa swipotso, a ni se tshama ni vona wanuna wa makwanga loko a kundza xitombo, a phanga ku ve u dya a ri yexe. Hi luya Thembani a pfotlosela Mbhakatani wa mina, a xipisa na mathanga ya hina hi vusati bya mina. Ku dyiwa va vula leswi a nga ni endla swona lahaya khumbini, ni chuhe no hi ta ze hi hodlosa na lawu ra yena, phela a himetela kunene, mina na mhaka yo gungula a yi nga ri kona hi ku Mbhakatani a wu senga mbolo ya Thembani. Sengelo leriyani a ri ni tsakisa loko a gomela, loko a ku lo ndzawuta munhu hala handle, a va nga ta ndzawuta ka mbirhi, a va ta nyuma va lela hi voxe. Hi vuye hi kotlana hi rhundza xikan’we, ni twa o nge misava yo hela, rhundzelo ra yena a ni twa i nga ku u ni nyimbisile, phe ni twe na loko byonyo byi nghena, minsiha ya la tlhelo ka nhloko yi kokeka hi matimba loko a tsetela. Kambe swi xaxe hi makumu, hi endla i nga ku hi lo phunta loko hi heta ku rhundzelana… na sweswi nawu vona n’wayitelo wa yena loko ni swinya mahlo, rifu ri na nsele wena munghana, ri ni tekele njhinga ya mina ya mahlo yo saseka. Wanuna wo pfumala swicele, wa vutihlamuleri, wa ku basa na ku tirhandza a bazela hi ku rhandza mina ntsena, wa rito ro tlhavula loko a vulavula. Futhi swona! Hambi leswi a swi famba kahle na Thembani, ku lova ka yena ni vone i nga ku hi swona swi nga ni chela badi. Phela le ka vona a ni nga tiveki, se endhaku ka loko nkosi wu hundili, a ni hlambisiwangi xintu, tani hi leswi u swi tivaku ku ri ndhavuko wa Vatsonga va hlambisa loko munhu a loveriwini, va endla leswi na leswiyani. Se hi ku mina a ni nga tekiwangi a swi va ngi tano, ni kale ni nyenga hi nexe ni ya nwa swileriso swa titiya ta le Zion. Thembani wa mina u ni siye na ku hlupheka, ni nge swi rivali leswi wena munghana; phela na ku dyela a ni dyela, naswona a ni nga dyisani na swinhwanyetani eka Thembani. Masiku man’wani ni pfa ni rila nexe ni n’wi hleketa murhandziwa, ni twa na rito rakwe loko a ni tlangisa a ku… NKATA MINA, ivi mina ni tlherisela ni ku NUNA WA MINA…
Loko ku ri Kenny a swi nyawuli, sweswi ho rhandana sweswo ku rhandana ku nga vekiwa, phela ku hela nkarhi wo leha hi nga se hlangana ka swa masangu, na loko hi kundana munhu wa kona a nga endli swo nyawula ku fana na Thembani; loko ni ringeta ku vulavula na yena hi heta hi lwa. Thicara Ngoveni yena loko a hi nga kumetiwangi, ni tshemba ku ri a ni ta pasa kahle xikolweni hikuva a ta ni dyondisa a tlhela a ni pfuna ku hlaya; na siku leriya a sungule kahle, loko a hi nga jumiwangi hi nhloko ya xikolo munhu a ta va a rhundze ku nandzika. Abel u kahle na swona wa ni hlonipha, na ku ni eneta wa ni eneta, lexi karhataku i ku u na nsati, se swi endla ku ri ni nga languteri nchumu ka yena. Ni vona swi antswa ngopfu ku ri ni suka haleno ka N’wa-Mitwa hikuva vo tala va ni tivela. Ka nkarhi wa seswi ni pfuna hi leswi le Bakery ni tirhaka vusiku, swi endla ku ri ni nga kotlani na vanhu vo tala va hala mugangeni, phela vanhu va khola weno! Kwala Joni ni tiva hi wena ntsena, se ni vona vutomi byi ta antswa ngopfu, kumbe ni nga kuma na munhu wo hungasa na yena wa ntiyiso. Ni ta suka mahela ya vhiki ro sungula ra n’wheti ku ri ni nga hlangani na vanhu va mahele ya n’hweti, phela vanhu va ta ku nyanga wonge u lo wa swirho. I nge ni gimeta kwala wena Munghana, ni ta twa ta wena na KK na va Tatana Valoyi, phela na tiphina hi ku hlaya mapapila ma wena. Hi ta bula wena Munghana, mhaka yo ta Joni yi vupfile, u nga vileli; ni pfumela ku ri a ku nga ngheneleli swin’wani.
Munghana wa wena wa ntiyiso,
Vusiwana.