Hi siku ra 19 Nhlangula hi lembe ra 1986, misava hinkwayo yi funengetiwe hi papa ra ntima. Jaha ra ka Mbatini, jaha ra Mosi, yena Magarilo, loyi a nga duma hi vito ra Samora, u hundze emisaveni. Magarilo a ku ri wanuna wa vutlhari, vurhena na ndzhuti. Wanuna wo venga mhaka yo vanhu va hanya hi vusweti, munyama wo pfumala vutivi, kumbe ku xanisiwa hi mfukuzani ya vukungundzwani.
Wena Samora wa Mosi
Mosi hi yena Mandhandhi
Mosi wa Malengani yena Magivelani
Malengani wa Matine
Matine wa Xitlhangi
Xitlhangi wa Marimani
Marimani wa Khayihlanu
Khayinhlanu wa Seye
Seye wa Thethewayo
Thethewayo wa Chaya ni Tihavu
Chaya ni Tihavu wa Ntshovani
Ntshovani wa Ngomani
Ngomani wa Magurumbani
Magurumbani wa Manchinyani
Manchinyani wa Ntewani
Mbatini.
Ku vula ka Mbatlo Jack Mabunda, loko a ku:
“La Musambiki ku na vavanuna vambirhi ntsena, ku nga Samora na mina Mbatlo”
Samora a ku ri wanuna wo rhandza vutiolori no venga mankolo. Phe hambi vaholobye a va byeriwa ku va fanele va dya kahle va tshika ku va swibumba. Eka Samora, vanhu a va ringana, vumunhu a byi dyondzisiwa. Phe i mame vele ra n’waDzimba loyi, yena luya wa ka Matonga.
Le Alexandra Township, u tshamile Samora, le 9th Avenue. Va n’u tsundzuka hi ku miyela, na n’wehla, na ku ala ku hakela mali ya ndzuvo eka Msomi Gang. Loko va ku ka hakeriwa, Mbatini yi ku ku ta hakela n’wina mi fumiwaka hi Msomi. Loko hi lembe ra 1978 ku pfuniwe mpunga wo tsandza na michini ku wu tshovela, Samora u lo byela vaholobye va mfumu ku a hi fambeni ka Xokwe hi ya tsema mpunga hi tisikele ta hina. A va ta ala? Ka mani wa kona?
Loko murhangeri wa tiko ra Malawi, Kamuzu Banda, a kuceteriwa hi Holobye-nkulu wa Afrika-Dzonga, yena John Voster, ku tirhisiwa tani hi xioxanyama, Samora u lo byela Kamuzu Banda ku “He Banda, ni ta ku ba”, i Mbatini yaloye. VaNkuna a va ri na n’wana, magama ma lo teka. Samora i un’wani wa varhangeri va matiko, loyi a nga fa na a nga yivanga hambi peni yinene.
Wena wa mbati ya vukosi
Wena wo vila ngati ya Vambayi
Magarilo wo rila na a lwa
Mafela-nyimpini
Wo khoma nyarhi hi rimhondzo
Nhenha exikarhi ka tinhenha
U va kaneta na u ri esirheni
Va navela no ku pfuxa
Swivandza-nyongeni hi leswi
Swi vekele mbiza emilon’wini
Swi dzaha ndondo ya valala
Hi wena Mbatini wena
U Maxele wena
Xana u kona wo faneriwa hi n’wehla?
Ku fana na wena?
Image source: 150anos.dn.pt