Mahanyelo ma varhandzi va vunanga bya Xitsonga hi ku ya hi tinsini to hambana-hambana

Varhandzi va vunanga bya vo Sunglen Chabalala, Florah Chauke na van’wana;

Loko munhu wa kona ku ri jaha, hi lavaya va swicele. Lomu mabyaleni a yi nwisani na munhu, yi tsonana ngopfu byalwa hosi leyi, kambe yona yi lava ku nwisiwa loko tinyarhi ti fambile.

Loko ku ri tati, hi lavaya vo cina leswiya swo kwarhamela. Loko u nga dizi va tlhava hi “Red Card” lava. Vo tala I swivuya. Ku rhandziwa ti cider, a swi tiveki ku ri va nwa yini kambe ko fanela ku va cider.

Varhandzi va vunanga bya vo Benny Mayengani, Joe Shirimani na van’wana;

Laha kona kuna rigombo, yi suka sweswi; yi twanana ngopfu na xikhomela, vuntswaka no pika vanhu. Wa biwa u beliwa timhaka ta 2000 laha ka genge leyi. Yo tala yi na vutoya a yi yi ebyaleni yi ri yoxe, ka hlengeliwa la. Ku tshamiwa hi mintlawa-ntlawa ku kha ku themendeliwa ku ri mani dyi na mali, mani dya hola, mani dyi tirha kahle na timovha ta vanhu. Loko swi pfuki kahle, va jamuka i nga ku va lo xwela lava. Leyi i Team liya yo ambala UZZI.

Loko ku ri vo tati ti dya muwhani lahawani, i ma “Yellow bone” ma lomu ku hungasiwaka kona. Hi xitalo va nwa leswi swi nga khomiwa hi jaha leri ri nga ku va gangiseni hi nkarhi walowo. Byo tala a ku tirhiwi ku tshamiwa mukhukhwini wun’we byi ri mune. Loko u lava ku vuya na xikandzameti (drop), nghena muhula-hula wena.

Varhandzi va vunanga bya vo Solly Makamu, Hangalasa na van’wana;

Laha bya tshwa u nga xisiwi. Loko ku horiwa hi vhiki ku nwiwa lero loko ku ya fika nsonto a ka ha ri na mali yo xava thikithi ra xitimela. Ku khandziyiwa manghovo vhiki hinkwaro. Ku pfa ku tluriwa n’wheti ku nga rhumeliwanga mali ekaya. Hi makhisimusi loko yi fika kaya genge leyi, yi khomisa mukhegulu mali yo thlelela eJoni hi Sunguti, kambe loko ti ku vo ti 29 Nhwendza-mhala ya kutsuriwa mali ya kona. Ka xaviwa byalwa ka ti ngwenya leti, xuma xo ka xi nga ri kona kahle. Va ba biya ku gungula makhelwani lava. Ku hava xifuva la ka leyi genge, swa boxa swihundla. Hi ku cina tshama hansi u wisa, wa biwa nenge la ka genge leyi.

Vo tati va kona loko wo endla swa mixala-phungana u lava ku dya mahala va khomisa lava, ve ri u lo va pfinya. Va na vo malume vo tala lomu ku hungasiwaka kona. Va poyila lava a va tlangeriwi, u nga ti byeli ku ri leswi a mi ri swin’we vhiki leri nga hela u ta va hahela.

Varhandzi va vunanga bya vo Matshwa Bemuda na van’wana;

Leyi genge yi rhandza ngopfu ku chingela van’wana kambe tikokola ku hava. Lava va ta ku nyonorisa hi vanhu lomu ku fambeni. Loko yi tsake kahle u ta nwa byalwa laha, ka xaviwa hayi leswo tlanga. Ku rhandziwa ngopfu vabvana la ka leyi genge. Yi vitana vanhu hi tinyimba ta vona, vo Mhlengwe, Mlambya, Mhlave na tin’wana tinyimba. Loko se byi ngheni kahle ka riliwa laha, ku hleketiwa maxangu ntsena.

Varhandzi va vunanga bya Mr. Bow, General Muzka na van’wana;

Leyi genge yi twanana ngopfu no khwinyetela moya swi nga heli lomu ku hungasiwaka kona. A swi talanga yi biwa hi “black out”, a yi nwi muhula-hula. Yi rhandza ngopfu ku gangisa loko se yi havurile nyana, a ku hundzi vo tati yi nga ringetanga. Hi minkarhi yo tala yi twanana ngopfu no gangisa laha yi nga twa ku ri ku olovile. Loko wo yi kuma yi nga havulanga swipyopyi yi rhombi ku tlula na Xirhomba-rhomba genge leyi. Ka ku dya swirendze yi famba emahlweni, ku ve loko yona va yi dyeli kumbe ku yi tekela nsati yi lava no tisunga. I genge yo yi nga ku vhakela u nga ri kona yi karhi yi lava tati kumbe nsati wa wena. Leyi genge yi pfumela leswaku yi tirha kahle eka swa masangu ku ve ku rhandza chigwana be! Yi twanana ngopfu no onhisela vanakulobye lomu ka vo tati, a yi lunghanga. Leyi a yi tshembeki, yi nga byela nsati wa wena ku ri u hleka na mani hala handle.

Vo tati vo rhandza vunanga lebyi hi xitalo va na tingana laha ku nga tala vanhu. A swi talanga a va cina-cina nkarhi wo leha. Kambe loko se ku fika nkarhi wa muchovho u ta swi twa wena, hi lava vo byela jaha ku ri a ri gigeli swona lava. Loko se va hisi kahle a ka ha lawuleki, va ta ku byela ku ri u nga chiki homulela lomu.

Varhandzi va vunanga bya Xinyori na van’wana;

Loko u hleketi ku u ta xaveriwa byalwa laha, u be hansi jaha. I tin’ame to hetelela leti. Ku rhandziwa ngopfu ku tirha, hambi ku vabyiwa ka yiwa entirhweni laha. Ku twananiwa ngopfu no ti endla i nga ku yi na vutihlamuleri ngopfu. Swa antswa yi ya eka machonisi, a ku tlurisiwi n’wheti laha, ka rhumeliwa mali ekaya. Swihundla be! Ku rhandziwa ngopfu ku tsundzuxana. I tinyoka hansi leti, ku faya miti ya vanhu ti swi kota ngopfu u nge lunghi. Mabulu ma pfa ma hela i vi ku ku whiii loko u tshame na tona tihosi leti. Hi lava u va nyengaku lomu mabyaleni, lava va fanele va nwela byalwa endlwini.