Matimu ya Freddy “Matshwa Bemuda” Masingi – “Wo phopha tinxakwarhi ku sala livurha”

Matimu ya vunanga bya Xitsonga, ya nge heleli loko ku nga vulavuriwangi hi Matshwa Bemuda. Freddy Hasani Jackson Masingi i munhu loyi a nga velekiwa le ka Nkovani, hi lembe ra 1974, June 15. Freddy i vuye a ya nghena High School ka Nghezimani. Matshwa Bemuda i hoxe xandla ngopfu, eka vunanga bya Xitsonga, hi ku tirhisa ndlela yo chaya leyi a ku ri ya yena a ri yexe, na tirhiselo ra yena ra ririmi ra Xitsonga.

Mhaka ya vuyimbeleri, kumbe norho wo va xilombe, i khale wu ri ka jaha Freddy, lero ku suka 1995 ku ya fika 1997 Freddy a a ri xirho xa ntlawa wa vunanga lowu a wu rhangeriwe hi Xinghalani (Abel Chauke), un’wani wa vanhu lava siyeke mavito eka vunanga bya Xitsonga. Hi lembe ra 1996, i humese vukandziyisi bya yena byo sungula, tani hi Freddy Masingi, nkandziyiso lowu, a wu dumangi, na swona a wu xavisangi ngopfu. Hi la Thomas Shuma, loyi a tiviwaka ngopfu tani hi Tomasi Gezani Mzamani, a nga hoxa xandla hi ku pfuna eku humelerisa na ku paluxa vunanga bya Freddy. Tani hi munhu loyi a a tiyimeserile ku ya emahlweni, Masingi a nga helangi matimba. Leswi swi endle ku a vuyela nakambe, a cinca maendlelo, ivi a kandziyisa Chom na Chom, leyi tekiwaka na yi ri yo sungula sungula eka vunanga bya Matshwa Bemuda, tani hi ku Chom na Chom se a yi vuya hi vito ra yena ro duvulela ra Matshwa Bemuda. Sweswo a ku ri lembe ra 1997. Chom na Chom yi ninginikise vanhu, yi tikomba na yi xavise ngopfu, hambi leswi ke, a ku vanga na nkombiso wo hetelela lowu kombeke nhlayo leyi xaviweke.

Matshwa Bemuda, a a ri na nyiko yo vulavula timhaka, eka vuyimbeleri, ti ta onge i ntsheketo, kambe ti nga hupi mongo wa mhaka. Matshwa Bemuda, ku hambana na swiyimbeleri swotala swa Xitsonga eAfrika-Dzonga, a a kota ku yimbelela hi timhaka hinkwato leti khumbaka vutomi bya vanhu; dyondzo, ndzhavuko, vusweti, vukhongeri, swa ti politiki, timhaka ti hlanganaka na Vatsonga hi ku angarhela, na rivengo, rirhandzu, mavondzo. Eka Matshwa, hinkwaswo a swi yimbeleriwa. Hi Good Friday ya 1998, ku humesiwe “Papa-hulu#1” leyi a yi ri ya Tomasi Gezani Mazani. Papa-Hulu-#1, a yi katsa tinsimu tin’wani leti nga ka Chom na Chom #1. Hi Lembe ra 1998, loko ri ya emakumu, ku humesiwe Chom na Chom #2, leyi nga duma swinene hayi eka Vatsonga ntsena, kambe na le ka tinxaka timbe. Ku suka kwalano, Matshwa Bemuda na Magenge Sisters ava ha langutangi ndzhaku.

Matshwa i hundzuke vito leri se a ri katsiwa na tinhenha eka vunanga bya Xitsonga. Hambi leswi, eka malembe hinkwawo ya vuyimbeleri bya yena, a nga vanga na nkateko wo wina sagwati eka ntirho wa yena, eka valendzeri na varhandzi va vunanga bya Xitsonga, Matshwa Bemuda a ri xirhandzwa. Votala a va rindzele ku Samaria (yin’wani ya minkandziyiso yo saseka ngopfu eka vunanga bya Xitsonga emisaveni hinkwayo) yi ta hlula eka Vunanga bya Matshwa Bemuda, byi hangalake byi ya fika Zimbabwe na le Mozambique, hambi leswi Matshwa Bemuda hi yexe, a nga kotangi ku ya yimbelela ematikweni ma le handle. La ku nga na Vatsonga, rito ra Matshwa a ri fika. Eka vuyimbeleri bya yena, hinkwabyo a byi endliwa le Joni, ehansi ka vulawuri bya Chris Sibanyoni, loyi a nga kandziyisa swiyimbeleri swo tala swa vunanga bya Xitsonga. Matshwa Bemuda, a a hlaya Patson Chauke, loyi ku nga malume wa yena, na MK Xikatawa loyi a nga wa le ka rikwavo, tani hi nhlohlotelo na nkucetelo eka gondzo ro humelerisa nyiko ya yena. Bemuda i pfune vanhu votala eku humelerisa, no humelela eka swa vuyimbeleri, hala tlhelo i tirhe na vanhu votala eka gondzo ra yena Vo fana na:

– Abel Xinghalani Chauke

– Percy Mfana

– Florah Chauke

– Sunglen

– Sam Sikiza

– Eckson Maluleke

– Patson Chauke

Matshwa Bemuda, i kote ku humelerisa, hi byongo bya yena na voko ra yena, vuyimbeleri bya:

– Thomas Gezani Mzamani (2002)

– Mhaka-Mhakeni

– Mayanda

– Magenge Sisters

– Vhimba Mukhwama

– Xikwavi Jack Nghunyule

Eka malembe ma khume lawa Bemuda a nga va eka swa vuyimbeleri, vito ra yena ri nghene eka minkandziyiso yo hundza 30, a ku ri munhu wo gingirika swinene, na rirhandzu eka nyiko ya yena. Matshwa Bemuda i hundze emisaveni, hi 18 September 2006, endzhaku ka vuvabyi bya nkarhi wo koma, na a nga se humesa Cinca Mungoma.

Matshwa Bemuda Discography:

• 1997 – Chom na Chom #1
• 1998 – Xikoxa
• 1999 – Xinyumbadzani
• 2000 – Hi Hanya Hi Ti-chance
• 2001 – Jerusalema
• 2002 – Samaria
• 2003 – Ntsindza Baghdad
• 2004 – Boti na N’anga
• 2005 – Shirley na Makhelwani
• 2006 – Cinca Mungoma

Mathswa Bemuda hi n’u tsundzuka hi timhaka leti a a hi chumbutela tona, ta Shirley na hanyelo ra yena. Mhaka ya Nghulele hambi a yi ta helela kwi, swi tibya hi mufi, jaha ra n’waHanyani. Vun’anga bya Fernando hambi byi helele kwi. Beauty kumbe a a ta rhandziwa ri nga heli. Loko Boti himpela a va cinca mungoma, kereke a yi na papa-hulu a va ta landzuriwa.

“Wisa hi ku rhula Masingi, Khupu, Sindzeti, Malaxe. Wo phopha tinxakwarhi ku sala livurha.”

https://www.youtube.com/watch?v=bg4lW7VAKDk