Milawu ya Vuxaka (Drawing the Incest line)

Vatsonga i rixaka leri nga na milawu leyi lawulaka rixaka hi ndlela yo twisiseka, hi ndlela yo hluvuka; ngopfu eka timhaka ta ku komba vuxaka, hi ku tswalana, ku teka na ku tekana. Milawu leyi, swi nga endleka yi kanetana na mintolovelo ya le ndyangwini wa ka n’wina, kumbe yi kanetana na mintolovelo ya ripfumelo ra n’wina, kambe, i milawu ya Xitsonga. Nakambe, swa endleka yi hambana na milawu kumbe mintolovelo ya tinxaka leti mi nga akelana na tona, kumbe leti se mi nga teka mintolovelo ya tona.

Correct Tsonga Kinship terminology (Vuxaka hi Xitsonga)

Milawu ya vuxaka hi ku ya hi Xitsonga:

Loko wena u ri wa Xinuna, vana va va Hahani wa wena (makwavo wa Xisati wa Tatana), i vatukulu, va fana na vana va Tati. Swa yila ku u va endla vavasati va wena. Loko va vula wena va ri: Malume/Kokwana.

Loko wena u ri wa Xisati, vana va Hahani wa wena, i vana va wena. Loko va vula wena va ri; Mhani-ntsongo.

Vana va Malume wa wena (makwavo wa mhani wa wena lowa Xinuna).
Loko va ri va Xinuna, i va Malume va wena. Loko va ri va Xisati, i va mhani-ntsongo va wena. Swa yila ku tekana na vona.

Loko wena u ri wa Xinuna: Vana va Malume wa mutswari wa wena. Yingisa, hayi vana va Malume wa wena, kambe vana va Malume wa mhani wa wena kumbe rharhi wa wena; swa pfumeleriwa ku u va teka. Wena, le ka va Malume va mutswari, u vuriwa Mukon’wana, hi Xtsonga; ntila wa xiyila (Incest line) se wu tsemekile.

Loko wena u ri wa Xisati, swa arisiwa ku u tekiwa hi vana va Malume wa mutswari wa wena; Xitsonga xa arisa.

Vana va makwavo wa Tatana wa wena, lowa Xinuna, i va Makwenu va wena. Swa arisiwa ku tekana na vona, mi va ngati yin’we.

Vana va makwavo wa Mhani wa wena, lowa Xisati, swa arisiwa ku tekana na vona. Va mhani va n’wina i va makwavo, xi sweswo; n’wina mi mame vele rin’we, swa arisiwa ku mi tekana.

Vana va Hahani wa Mutswari wa wena, swa arisiwa ku tekana na vona.
Vana va Hahani wa mhani wa wena, loko va vula mhani wa wena, va ri Mhani-ntsongo, i va makwavo va wena. Xitsonga xa arisa ku tekana na vona. Swa yila ku Hahani na Nhlantswani va hundzuka vamaseve.

Vana va Hahani wa Tatana, i vatukulu va Tatana. Loko wena u ri wa Xinuna, i vatukulu va wena. Loko wena u ri wa Xisati (Hahani wa Tatana na wena mi va ngati yin’we) i vana va wena; u nge tekiwi hi n’wana wa wena, Xitsonga xa arisa.

Va makwavo va Xisati, va pfumeleriwa ku ya tekiwa eka ndyangu un’we.
Kambe, swi lava ku rhanga ku tekiwa lonkulu, ivi lontsongo kumbe lavantsongo va landzela. Eka va Xinuna, swa pfumeleriwa ku Hosi na Ndzisani va teka eka ndyangu un’we, ntsena loko lonkulu a teke lonkulu, ivi lontsongo a teka lontsongo, kumbe a teka nhlantswani.

Swa pfumeleriwa ku Nhlantswani yi ya tekiwa le ku nga tekiwa Hahani (makwavo wa Tatana). Kambe swi pfumeleriwa ku yi tekiwa hi nuna wa Hahani, kumbe hi ndzisani ya nuna wa Hahani. Swa arisiwa ku hlantswani yi tekiwa hi n’wana Hahani.

#10

Nsati wa Hosi i Mhanintsongo.

Nsati wa Ndzisani i N’wingi, kumbe N’wana.

Nuna wa Tati, nuna wa Hahani, nuna wa Hahani wa Tatana; i Mukon’wana loko wena u ri wa Xinuna, loko wena u ri wa Xisati, i Namu.

#11

Eka Hosi na Ndzisani, swa arisiwa ku ndzisani yi teka Tati kumbe Hahani wa nsati wa Hosi; Swa yila. Tati wa nsati wa Hosi, i Tati wa Hosi, na swona, nsati wa ndzisani loko a vula nkata Hosi i ri mhani-ntsongo. Hosi loko yi vula nsati wa ndzisani, yi ri i N’wingi.
Se loko ndzisani yi teka tati kumbe Hahani wa nsati wa Hosi, swi tisa ndzhukano; swa yila, Xitsonga xa arisa.

#12

Loko wena u ri wa Xinuna, swa arisiwa ku teka makwavo wa nuna wa Tati. Makwavo wa nuna wa Tati, wa fana na vana va tati wa wena, i ntukulu wa wena; Xitsonga xa arisa ku tekana hi ku cincana.

#13

Loko wena u ri wa Xisati, swa arisiwa ku tekiwa hi makwavo wa nsati wa makwenu wa wena; hikuva wena u ntukulu, swa yila. Xitsonga xa arisa ku tekana na Malume kumbe ku cincana.

#14

Swa pfumeleriwa ku loko Hosi yi lova, ndzisani yi hlayisa nsati wa Hosi. Kambe swa arisiwa ku loko ndzisani yi lova, Hosi yi hlayisa nsati wa ndzisani. Nsati wa ndzisani i n’wingi, N’wingi a nga endliwi nsati.

#15

Loko makwavo wa Kokwana, Tatana wa Tatana, va lo lova, ivi Kokwana va xisati va hlayisana na wanuna wa xivongo xin’wana, vana lava tswariwaka i va makwavo va Tatana. Vana va makwavo wa tatana, se wa swi tiva ku i va mani eka wena.

#16

Loko u ri Wanuna, Tati wa wena a tekiwe ka tshengwe, swa arisiwa ku wena u teka makwavo kumbe nhlantswani ya nkati-kulobye wa Tati wa wena. Nkati-kulobye wa tati wa wena, i Tati wa wena.

#17

Loko u ri wa Xisati, swa arisiwa ku bula ngopfu na nuna wa ndzisani ya wena. Nuna wa ndzisani ya wena i Mukon’wana. Ku papalata ndzhukano, swa yila ku mi tekana, tani hi nsati wa vumbirhi kumbe loko ndzisani ya wena yi lovile.

#18

Loko Tatana a ri na tshengwe, wena wa Xinuna wa arisiwa ku ya teka tindzisani kumbe ti nhlantswani ta vankati-kulobye va mhani wa wena. Tindzisani na tinhlantswani ta vankati-kulobye va mhani wa wena, i vamhani-ntsongo va wena; swa yila ku va teka.

Image: HBO