Wild Mozambqiue (Xitsonga version)

“Luya, a a nga ndzi inani kahle!” A vula a karhi a ndzi honokela, mina na ndzi lo mbyinya! Ndzi sele hi cheleni, etshangeni ra mina. Tani hi matsune wa Mutsonga wa xiviri, wa la Musambiki, ndzi veke mavoko eka xikosi, ivi ndzi khigela makatla eka xitshamu, ku ndzi ta tshama khwatsi. Eka nkarhi walowo, ndzi n’wi hoxa hi tihlo ra vuoswi, tani hi xirhambo xo a ya emahlweni na a vulavula hi khale ka xigangu xa yena.

“Hawa, mina a ndzi yena wansati wo ndzi ta tshama eka vugangu loko ndzi nga dyiwi hi ku enela” a vula hi ku tikirheta mubvana wa vanhu, mbuyangwani. Hi loyi, elawini ra mina, a ri karhi a lava ku tinyikela miri wa yena, na swibyi swa wona, eka mina. Hi hala tlhelo, mina, tani hi nsini leyi nga na vutshila na ntokoto elawini, ndzi lo n’wi khoma hi voko, ndzi n’wi vamba eka xitheve, bya nkati loko yi twa xixikana. Ndzi n’wi tirha vaxumi hi ririmi ra mina ro olova ku fana na xirhodyana xa guwela.

Ndzi n’wi hundzuluxa, a veka nhlana eka xitheve, ndzi ya emahlweni na ntirho.

Hi loko a sungula ku cema no kolola, a hundzuluxa nhloko yi ya eka matlhelo hinkwawo, na a dzedzemela onge i lo khomiwa hi dari. Ku suka kwalano, ndzi twe a n’unun’uta hi ririmi ro a ndzi ri tivi, a a ndzi kavanyeta, ivi a ndzi susumeta hi matimba lamakulu.

Hi rito ro rhurhumela a ku:

“U ndzi fikise evugima-musi, ndzi fikile…” Hi loko ndzi yima ku tirha. Ndzi pfuka eka xitheve, ndzi tshama nakambe eka xitshamu. Ndzi tshambuluta milenge, ndzi kondla mavoko. Mbuyangwani, n’wana wa vanhu a sala a ha etlele, a ri hava matimba. Ndzi n’wi hoxa hi langutelo ra mina ra matsune loyi a hetaka ku hlula. Langutelo ra kona, hi leri ri vulaka ku:

“Ndzi ta ku dlaya hi ku nandzika whe wa nhwana”

Loko ndzi hete ku n’wi heleketa ku ya khandziya a muka, ndzi vuyele ekaya, ivi ndzi nghena eka Facebook. Hiloko ndzi ya pfula Profile ya khale ka xigangu xa yena, ndzi vula mutsandzeki, ndzi kuma ku i munghana wa mina eka Facebook. Ndzi lo pfula Profile Picture ya yena, ivi ndzi tshikelela “Like”.

Ku tshikelela “Like” eka xifaniso xa wanuna loyi a nga tshikiwa hi wansati a ta eka mina, ku ri ku, loyi wa wanuna, wa ha swi lava ku vuyelana na loyi wa wansati, i ndlela ya le henhla ngopfu yo delela wanuna loyi. “Like” leyi, i ya ku dliva nhlomulo na mbitsi. Ku va ku ri ndlela yo vungunya, yo vula ku:

“Ndza khensa ku va u tsandzeke ntirho eka wansati loyi, na ku ndzi nyika nkarhi wo ndzi kombisa ntokoto wa mina.”

Yena a nga swi tivi ku ndzi dya khale ka xigangu xa yena, kambe mina ndza swi tiva. Swa nyanyula loko swi yime hi ndlela leyi. Loko lowa nuna a nga swi tivi ku khale ka xigangu xa yena xi dyiwa hi wanuna un’wani, kuve hi hala tlhelo yena wa gingiriteka hi ku tsala swihungwana swa marhandzu eka khumbi ra lowa nhwana, hi xikongomelo xo pfuxa rirhandzu.

Mampara! U lo gwaja?

U n’wi dye vusopfa loyi wa nhwana?

Sweswi ke, swi lava a tiyisela ku endliwa mangatlu. Mina ndzi ta ya emahlweni ndzi hungasa hi ku tshikelela “Like” eka swifaniso swa yena.

Ku hundze tin’wheti timbirhi, loko ndzi tsala no rhumela rito ro loyi wa nhwana a ndzi endzela etshangeni ra mina, ku hi ta tlhe hi kombana sangu ra masavheji, ndzi byeriwa ku i ta ta, kambe ko va mhaka yo a khomekile hi swin’wani swa vutomi. Vutomi bya ka Maputsu byi nga na tinghitsi. Ndzo pfumela. Loko ndzi ta ve ndzi swi vone ku, nhwana loyi, i tsandzeka ku tshembeka eka xipfumelelano xa hina, ndzi teke xiboho xo herisa vuxaka bya hina byo etlelana. Hi loko ndzi n’wi byela ku, a nga ha pfuki a ma bananisa a ta wu veka la kaya ka mina. Nhwana wa vanhu, a nga ma tatelanga.

Ivi a ndzi hlamula a ku:

“A ndzi se tshama ndzi nandzikeriwa hi ku etleriwa hi wena!”

Mina: “Heh…”

Yena: “Ndzi ri a wu se tshama u ndzi endla ndzi twa ku nandzika tani hi wansati”

Mina: “Epah…”

Yena: “A wu swi tivi ku ku dya wansati wenoo!”

Mina: “Yuuu…”

Yena: “Ndzi nge swi koti ku ta eka wena, hi mhaka ku ndzi la ku endzela murhandziwa wa mina lo’ntshwa, loyi ndzi nga na tin’wheti tinharu na ndzi rhandzana na yena. Sala swa hombe jaha. Mutsandzeki ndziwena”

Mina: “Haa…?”

Phe mina a ndzi byeriwe ku va hava xigangu. Va tlhe va ndzi byela ku va hava nkarhi wa swa vugangu. Va ku mina a ku ri mina ntsena loyi a a dya mbakatani ya vona. Ndzi byeriwe na leswaku ndza swi kota va enerisa tani hi wansati. Kasi doo!

Lexi nga hetelela xi ndzi vava ngopfu, no ndzi sula moya, i mhaka leyo a ndzi swi koti ku tsakisa wansati. Ndzi tivutise ku se i ntsheketo muni walowu ndzi wu twaka? Mina loyi? Se ndzi mutsandzeki? Mina Matsune wa Vamatsune la ka Maputsu? Masiku hinkwawo lawa a hi etlelana le kaya ka mina, a swi nga vuli nchumu? Seni, eka nkarhi lowu, loko ndzi vekela Profile Picture yintshwa, ndzi ehleketela ku loyi a rhandzanaka na lowa nhwana sweswi, i ta ta tshikelela “Like” eka xifaniso xa mina, endzhaku ka loko na yena a byeriwe ku a ndzi swi koti ku dya mbakatani.

He makwerhu, u nga tshembi ntunga yaleyo Leswi yi nga swi endla eka mina, yi ta swi endla na le ka wena. Ndza ku kombela n’wana mutswari, u nga tshikeleli “Like” eka Profile Picture ya mina. Xi ye kwihi xinakulobye exikarhi ka vavanuna?

Ivi kwala ndzi nga tshama kona, ndza ehleketa, ndzi tlhe ndzi tiehleketa, ndzi sungula ku twisisa ku, swa endleka khale ka xigangu xa nhwana loyi, a xi nga ri mutsandzeki elawini. Na ku, swa endleka ku ri yena lowa jaha a nga herisa vuxaka bya vona, hi ku tsandziwa hi vuhuza bya lowa nhwana.

Mi nga xisiwi, ka Maputsu ku na vusavheji.